Datblygiadau ym maes gwybodaeth feddygolAmbroise Paré

Mae gwybodaeth feddygol wedi datblygu dros y blynyddoedd ac wedi arwain at ddatblygiadau o ran trin afiechydon a chlefydau. Faint o ddatblygiad sydd wedi bod mewn gwybodaeth feddygol dros y canrifoedd?

Part of HanesNewidiadau ym maes iechyd a meddygaeth, tua 1340 hyd heddiw

Ambroise Paré

Bu i Paré newid syniadau ynghylch llawfeddygaeth. Cyn Paré, roedd clwyfau yn cael eu trin drwy dywallt olew berwedig arnyn nhw. Er mwyn atal y gwaedu, roedden nhw'n cael eu serio sef eu selio â haearn gwynias.

Dechreuodd Paré ei yrfa fel prentis i’w frawd, oedd yn barbwr-llawfeddyg. Yn 1536, daeth yn llawfeddyg ym myddin Ffrainc, ble gweithiodd am 20 mlynedd. Yn ystod y cyfnod yma y datblygodd ei syniadau ynghylch llawfeddygaeth.

Yn ystod un frwydr daeth y cyflenwad o olew serio i ben. Felly defnyddiodd Paré eli o felynwy, olew rhosod a thyrpant a ddefnyddiwyd yn oes y Rhufeiniaid. Canfu bod y clwyfau a driniwyd â’r gymysgedd hon yn gwella mwy na’r rhai a driniwyd ag olew berwedig.

Yn ystod trychiadau, yn hytrach na serio, defnyddiodd rwymynnau. Llinynnau sidan i glymu pibellau gwaed oedd rhain. Yn anffodus, ni lwyddodd rhwymynnau i ostwng y gyfradd marwolaethau. Roedd dwylo budr y llawfeddygon a rhwymynnau halogedig yn achosi heintiau yn y clwyfau oedd yn cael eu trin.

Yn 1575, cyhoeddodd ei lyfr Casgliad o Waith Ambroise Paré (Les Oeuvres) oedd yn annog newidiadau o ran y ffordd yr oedd llawfeddygon yn trin clwyfau a thrychiadau.

Trawsdoriad llaw yn dangos mecanweithiau yn hytrach na nerfau a chyhyrau. Llun o draethawd meddygol a llawfeddygol gan Ambroise Paré a argraffwyd ym Mharis yn 1551
Image caption,
Yn ogystal â newid llawfeddygaeth, datblygodd Paré goesau a breichiau artiffisial a llygaid artiffisial ar gyfer milwyr oedd wedi eu hanafu. Roedd yn cael ei barchu am ei garedigrwydd gymaint ag yr oedd am ei sgiliau fel llawfeddyg